Η“δυσλεξία” αναφέρεται στην διαταραχή της ανάγνωσης και μαζί με τη δυσγραφία - διαταραχή της γραπτής έκφρασης- και την δυσαριθμησία - διαταραχή των μαθηματικών- αποτελούν τις τρεις κατηγορίες των ειδικών μαθησιακών δυσκολιών. Η δυσλεξία είναι μια ισόβια πρόκληση με την οποία οι άνθρωποι γεννιούνται. Αυτή η διαταραχή επεξεργασίας της γλώσσας, μπορεί να δυσχεραίνει την ανάγνωση , τη γραφή, την ορθογραφία και μερικές φορές ακόμα και τον προφορικό λόγο. Η δυσλεξία δεν είναι ένδειξη χαμηλής νοημοσύνης ή τεμπελιάς. Δεν είναι επίσης το αποτέλεσμα κάποιας βλάβης στην όραση. Τα παιδιά και οι ενήλικες με δυσλεξία έχουν μια νευρολογική διαταραχή η οποία οδηγεί τον εγκέφαλό τους να επεξεργάζεται και να ερμηνεύει τις πληροφορίες με διαφορετικό τρόπο.
Η αιτία των δυσκολιών αυτών αποδίδεται σε δυσλειτουργίες σε γνωστικούς τομείς απαραίτητους για τη διαδικασία της μάθησης, όπως είναι η αντίληψη, η μνήμη, η προσοχή, η κατεύθυνση κ.ά. Έτσι καταρρίπτεται ο μύθος που θέλει τα παιδιά με δυσλεξία να υστερούν νοητικά. Ούτος η άλλως για να μπορέσει να γίνει διάγνωση δυσλεξίας πρέπει να έχουν αποκλειστεί παράγοντες, όπως η νοητική υστέρηση, η ύπαρξη αισθητηριακών ή συναισθηματικών προβλημάτων, το αποστερημένο περιβάλλον και η ακατάλληλη ή ανεπαρκής διδασκαλία. Η βασική ένδειξη ότι κάτι δεν πάει καλά με το παιδί είναι η μεγάλη διάσταση μεταξύ της νοητικής ικανότητάς του και της σχολικής του επίδοσης. Δηλαδή το παιδί φαίνεται να είναι έξυπνο, όμως υστερεί στις επιδόσεις του στο σχολείο.
Ποιες είναι οι επιπτώσεις της δυσλεξίας;
Η δυσλεξία μπορεί να επηρεάσει τα άτομα με διαφορετικούς τρόπους. Κάποια άτομα με δυσλεξία μπορεί να έχουν δυσκολία στην ανάγνωση και την ορθογραφία, ενώ άλλα καταβάλλουν μεγάλη προσπάθεια να γράψουν ή να ξεχωρίσουν το δεξί από το αριστερό. Κάποια παιδιά δεν παρουσιάζουν ενδείξεις ότι αντιμετωπίζουν δυσκολία από τα πρώτα στάδια γραφής και ανάγνωσης. Αργότερα όμως ίσως αντιμετωπίσουν πρόβλημα με περίπλοκες γλωσσικές δεξιότητες όπως είναι η γραμματική, η κατανόηση κειμένου και ο πιο λεπτομερής γραπτός λόγος.
Η δυσλεξία μπορεί επίσης να δυσκολεύει τα άτομα να εκφραστούν ξεκάθαρα, να χρησιμοποιήσουν λεξιλόγιο και να δομήσουν τις σκέψεις τους κατά την διάρκεια μιας συζήτησης ενώ άλλοι καταβάλλουν μεγάλη προσπάθεια να καταλάβουν τους άλλους όταν τους μιλούν. Η κατάσταση γίνεται ακόμα δυσκολότερη με τις αφηρημένες έννοιες και την μη κυριολεκτική γλώσσα όπως για παράδειγμα με τα ανέκδοτα και τις παροιμίες. Όλες αυτές οι επιπτώσεις μπορεί να έχουν μεγάλο αντίκτυπο στην εικόνα που έχει το άτομο για τον εαυτό του. Χωρίς βοήθεια τα παιδιά συχνά νιώθουν απογοήτευση με την διαδικασία της μάθησης. Το άγχος να χειριστούν με επιτυχία τις υποχρεώσεις τους για το σχολείο συχνά οδηγεί τα παιδιά με δυσλεξία στο να χάσουν το κίνητρό τους για να συνεχίσουν και να ξεπεράσουν τα εμπόδια που αντιμετωπίζουν.
Ποιες είναι οι προειδοποιητικές ενδείξεις της Δυσλεξίας;
(Από την προσχολική ηλικία μέχρι δευτέρα τάξη)
Στον προφορικό λόγο :
- δυσκολεύεται να προφέρει τις λέξεις σωστά
- δυσκολεύεται να χρησιμοποιήσει σύνθετες και πολύπλοκες λέξεις
- μπερδεύει τους χρόνους των ρημάτων ή τις αντωνυμίες
- δεν καταφέρνει να μιλάει με ακρίβεια και να χρησιμοποιεί ποικίλο λεξιλόγιο, κατάλληλο για την ηλικία του.
- μπερδεύει ακουστικά παρόμοιες λέξεις π.χ λέει άγολο αντί άλογο
- οι προφορικές του εκφράσεις είναι ανώριμες συντακτικά και γραμματικά
- δεν μπορεί να διηγηθεί μια ιστορία με τη σωστή σειρά των γεγονότων
- δυσκολεύεται στο να διατηρεί το ενδιαφέρον του για ιστορίες και βιβλία.
- μπερδεύεται στο να ξεχωρίσει μεταξύ τους λέξεις που ακούγονται παρόμοιες.
Στην ανάγνωση δυσκολεύεται:
- να μαθαίνει να διαβάζει ανάλογα με τις προσδοκίες που προκύπτουν από την ηλικία του.
- να συσχετίζει γράμματα με ήχους και να καταλαβαίνει την διαφορά ανάμεσα στους ήχους των λέξεων.
- να ανακατεύει τους ήχους των γραμμάτων μέσα στις λέξεις με ακρίβεια
- να αναγνωρίζει και να θυμάται πολύ συνηθισμένες λέξεις.
- να ξεχωρίζει λέξεις και γράμματα που φαίνονται παρόμοια.
- να θυμάται καινούργιο λεξιλόγιο.
- να μην χάνει τη σειρά και να μην παραλείπει λέξεις όταν διαβάζει.
- να δείχνει σιγουριά και ενδιαφέρον για την ανάγνωση.
Στην γραφή δυσκολεύεται:
- να μάθει να αντιγράφει και να γράφει σε ένα επίπεδο που να συμβαδίζει με την ηλικία του.
- να γράφει γράμματα, αριθμούς και σύμβολα στην σωστή σειρά – πολλές φορές αντιστρέφει, μεταθέτει, προσθέτει ή παραλείπει γράμματα και συλλαβές
- να γράφει λέξεις ως επί το πλείστον ορθογραφημένα και με συνέπεια.
- να βάζει σημεία στίξης και τόνους
- να γράφει με σωστές αποστάσεις
Χωροχρονικός προσανατολισμός – μνήμη:
Έχει δυσκολία στην εκτέλεση έργων που προϋποθέτουν προσανατολισμό στο χώρο και στον χρόνο, συγχέει το δεξιά – αριστερά, βορράς – νότος, χθες – αύριο, δυσκολεύεται να διαβάσει σωστά τον χάρτη ή να μάθει την ώρα, δεν μπορεί να επαναλάβει με την σωστή σειρά τις μέρες τις εβδομάδες, τους μήνες, την προπαίδεια, δυσκολεύεται να θυμηθεί και συνεπώς να εκτελέσει μια σειρά προφορικών εντολών, δυσκολεύεται να μάθει ημερομηνίες, τοποθεσίες, ονόματα, χώρες, πρωτεύουσες, έχει ανεπάρκεια βραχύχρονης και μακροπρόθεσμης μνήμης, που έχει σαν αποτέλεσμα να ξεχνά τις οδηγίες του δασκάλου, τις εργασίες που έχει να κάνει για το σχολείο, πού είναι τα πράγματά του.