Η σημασία της Αλληλεπίδρασης από τα πρώτα χρόνια

       Γνωρίζετε ότι τα παιδιά μαθαίνουν την γλώσσα πολύ πριν μιλήσουν; Η γλώσσα μαθαίνεται όταν τα μικρά παιδιά έχουν αυτή τη γλωσσική αλληλεπίδραση με τους γονείς τους, τα λεγόμενα «μπαμπαλίσματα»  από πολύ νωρίς. Από τη γέννηση, τα μωρά ξεκινούν την αλληλεπίδραση με τους γονείς τους, μέσω της βλεμματικής επαφής, των ήχων, των κινήσεων του σώματός τους. Και αυτή η πρώιμη επικοινωνία βοηθάει τα μωρά να μάθουν το σημαντικότερο πράγμα που είναι η επικοινωνία και η αλληλεπίδραση. Μαθαίνουν δηλαδή να δείχνουν προσοχή σε κάποιον ή να περιμένουν τη σειρά τους στη «συζήτηση». Μαθαίνουν να αντιδρούν όταν κάποιος άλλος τους μιλάει και απαντούν όταν έρθει η σειρά τους  με τον δικό τους μοναδικό τρόπο, τα μπαμπαλίσματα! Και αυτή αποτελεί την πρώτη τους «συζήτηση». Όταν μεγαλώνουν λίγο μαθαίνουν να χρησιμοποιούν συγκεκριμένους ήχους, έπειτα οι ήχοι γίνονται λέξεις και μετέπειτα μαθαίνουν να χρησιμοποιούν τις λέξεις, να τις βάζουν σε μια σειρά για να έχει αυτό που λένε ένα νόημα.  Αυτό πραγματικά αποτελεί τη βάση-θεμελίωση για να μάθουν να μιλάνε.

      Έρευνες έχουν δείξει ότι τα παιδιά 4-6 χρονών τα οποία έχουν εμπειρία από αυτή τη πρώιμη επικοινωνία και αλληλεπίδραση που μόλις περιγράψαμε, είναι πιο ενεργητική η περιοχή του εγκεφάλου broca που είναι υπεύθυνη για τη παραγωγή της ομιλίας , του λόγου και της έκφρασης. Αυτή η έρευνα μας  βοηθάει να καταλάβουμε  ότι όσο περισσότερη συζήτηση-αλληλεπίδραση έχει το παιδί από την πρώιμη παιδική ηλικία τόσο περισσότερο δραστηριοποιείται η συγκεκριμένη περιοχή του εγκεφάλου που είναι τόσο σημαντική για τον λόγο. 

      Επίσης αυτό δείχνει σε εμάς ειδικούς και γονείς κάτι αξιόλογο. Δεν είναι τόσο σημαντικό το πόσες λέξεις ένα παιδί ακούει, αλλά πόσες φορές υπάρχει αυτό το «πάρε-δώσε».  Πόσες φορές  το μωράκι μας έχει γυρίσει , έχει αντιδράσει στο άκουσμα των λέξεων αυτών. Πόσες φορές  το παιδί γίνεται μέρος της συζήτησης και όχι απλά ένας ακροατής που ακούει κάποιον να μιλάει. Αυτό γιατί η ποιότητα είναι πιο σημαντική από την ποσότητα. Βεβαίως και είναι καλό τα παιδιά να ακούν πολλές λέξεις, αλλά η ποιότητα της αλληλεπίδρασης στο άκουσμα αυτών των λέξεων είναι πραγματικά το πιο σημαντικό κομμάτι για να βοηθήσουμε το παιδί να επικοινωνεί.

 

Τι είναι ποιοτική αλληλεπίδραση;

    Ποιοτική επικοινωνία και αλληλεπίδραση είναι όταν ένας ενήλικας (γονέας ή φροντιστής παιδιού) παρατηρεί, περιμένει και ακούει. Με αυτόν τον τρόπο δίνει την ευκαιρία στο παιδί να επικοινωνήσει ή να αλληλεπιδράσει με κάποιον τρόπο μαζί του. Αυτό σημαίνει ότι ο ενήλικας(σύντροφος επικοινωνίας), δε μιλάει αμέσως, και δίνει στο παιδί την ευκαιρία να επικοινωνήσει. Το παιδί παίρνει την πρωτοβουλία για αλληλεπίδραση, τότε ο ενήλικας ανταποκρίνεται ακολουθώντας το παιδί , έπειτα αντιδράει-ανταποκρίνεται ο ενήλικας ακολουθώντας το ενδιαφέρον του παιδιού και λέγοντας ή κάνοντας  κάτι το οποίο απευθείας σχετίζεται με το τι θέλει να επικοινωνήσει το παιδί. Έπειτα περιμένει ξανά. Τότε το παιδί επικοινωνεί ξανά. Αυτό είναι το πάρε-δώσε της επικοινωνίας.  Αυτό το είδος της αλληλεπίδρασης δίνει την ευκαιρία στα παιδιά να κατανοήσουν τη γλώσσα, να αναπτύξουν το λόγο τους,  να μάθουν καινούριες  λέξεις, να γίνουν καλοί ακροατές, και να έρθουν κοντά συναισθηματικά με τον σύντροφο επικοινωνίας. Μετέπειτα στην παιδική τους ηλικία αυτή η «ποιοτική αλληλεπίδραση» όπως την ονομάσαμε βοηθάει τα παιδιά να μιλούν για διάφορα πράγματα, να κάνουν ερωτήσεις, να πουν την γνώμη τους, να εκφράσουν τις ιδέες τους. Αυτή η ποιοτική ανταλλαγή-αλληλεπίδραση είναι τα πάντα!

 

Πότε συμβαίνει η ποιοτική αλληλεπίδραση;

Συμβαίνει παντού και πάντα! Στην βόλτα, στο σούπερ μάρκετ, προχωρώντας στον δρόμο, στην παιδική χαρά,  συμβαίνει όταν πλένετε τα δόντια σας ή κάνετε μπάνιο, όταν βγαίνετε στο εστιατόριο. Κάθε στιγμή που το παιδί έχει ωραίες στιγμές και απολαμβάνει την επαφή με τους οικείους του. Πιστεύουμε ότι οι γονείς είναι οι πιο κατάλληλοι άνθρωποι να χτίσουν στα παιδιά από νωρίς κοινωνικές, γλωσσικές,  μαθησιακές δεξιότητες, ιδιαίτερα στα παιδιά με γλωσσική καθυστέρηση και στα παιδιά που βρίσκονται στο φάσμα του αυτισμού.

  Επίσης πιστεύουμε στη δύναμη της καθημερινότητας. Τα παιδιά δεν μαθαίνουν να μιλούν επειδή έχουν γλώσσα και στόμα, αλλά επειδή συμμετέχουν στις καθημερινές δραστηριότητες, στις καθημερινές ρουτίνες όπου έχουν την ευκαιρία να αλληλεπιδράσουν και να επικοινωνήσουν με τους γονείς. Γι αυτό τονίζουμε πόσο σημαντικό είναι να αρχίσει αυτό όσο πιο νωρίς γίνεται. Και εμείς οι ειδικοί έχουμε χρέος να βοηθήσουμε τους γονείς όσο πιο νωρίς  να γίνουν αποτελεσματικότεροι σύντροφοι επικοινωνίας  για τα παιδιά τους.

Πηγές, μετάφραση: More than words-Fern Sussman

Encouraging Language Development in Early Childhood Settings